Keuzeangst en hoe hier mee om te gaan
Keuzeangst is een andere, heftigere vorm van keuzestress. Ik ben vaak bang om een keuze te maken. Deze keuzeangst komt voor groot deel voort uit het de angst om een ‘verkeerde’ keuze te maken, te falen en geen perfect resultaat af te leveren. Lekker cliché, maar ik ben dus een perfectionist en zoals bekend is dit zowel een gift als een vloek. De angst te falen in het afleveren van “perfectie” kan me verlammen, met als resultaat dat ik überhaupt niet begin aan wat ik wil of zou moeten doen om mijn doelen te bereiken. Dit streven naar perfectie en de angst om te falen leidt er vaak toe dat ik mijn doelen of taken uitstel, naar beneden bijstel of zelfs afstel. Dat leidt dan weer tot destructieve gedachten zoals: doe ik dan niks goed? Loopt alles wat ik onderneem uit op een mislukking?
Wat een tranendal
Op die momenten van negativisme, twijfel en pieker ik een slag in de rondte: ik heb geen idee waar ik naar toe ga en of die richting de juiste is. Voor me is één dichte mist en achter me lijkt het een kerkhof van fouten keuzes.
Wat is het leven toch een drama 😉 …. Of is het leven gewoon het leven en hoort fouten maken daar bij?
“Anyone who has never made a mistake has never tried anything new.” – Albert Einstein
Het mogen inmiddels duidelijk zijn dat ik het niet heb over de keuze tussen koffie of thee. Ik heb het nu over grotere keuzes. Keuzes die je leven in een geheel andere richting kunnen sturen. Keuzes die te groot zijn om door reden alleen te bevatten. De hamvraag bij deze keuzes is vaak: Wat is de juiste keuze?
De illusie van de juiste keuze is basis voor keuzeangst
Ik praat mezelf vaak aan dat ik verkeerde keuzes maak of gemaakt heb; “Als ik toen de ‘juiste’ keuze gemaakt had, dan had ik nu niet in deze situatie gezeten.” Maar het zijn nu juist de keuzes die ons maken tot wie we zijn. En die ‘verkeerde’ keuzes hebben me meer geleerd over mezelf dan al die keren dat een keuze toevallig goed uitpakte.
“We learn from failure, not from success!” ― Bram Stoker
Een keuze is op het moment zelf bovendien maar zelden goed of slecht. Een keuze is per slot van rekening pas een goede keuze als je er achteraf op terug kijkt. Anders gezegd: een goede keuze máken is onmogelijk. Een goede keuze gemaakt hebben is wel mogelijk. En naarmate je vaker keuzes gemaakt hebt en de consequenties hebt geanalyseerd, wordt je beter in het inschatten van je kansen. Maar, in het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Dat geldt dus zowel voor goede als slechte keuzes.
“Achteraf is het mooi wonen” – Theo Maassen
en makkelijk praten ook. Achteraf is het dus pas mogelijk om te beslissen of die keuze een goede of een slechte was. Het enige wat nu telt is kiezen voor datgene wat je hart je ingeeft, ook als dat betekent dat je voor onzekerheid kiest. Morgen zien we wel of het de juiste keuze was.
Ratio of toch liever gevoel?
Vaak doen we onze uiterste best om levensveranderende keuzes zo rationeel mogelijk te benaderen, waarbij we geneigd zijn om onze intuïtie ondergeschikt stellen aan onze ratio of zelfs geheel te negeren. Ik geloof meer en meer in de kracht van onze intuïtie boven die van onze ratio. Gebruik maken van je intuïtie wil echter niet zeggen dat je als een kip zonder kop elke beslissing moet nemen op basis van je onderbuik gevoel. Bij het aanschaffen van zoiets kleins als een koffiepot is het veel verstandig om je ratio te gebruiken in plaats van op basis van het mooie kleurtje voor de ‘die gele’ te gaan. Nee, ik heb het over gebruik maken van je gevoel bij het maken van grote keuzes als het kopen van een nieuw huis, het of naar welke middelbare school wil ik gaan.
Onderbuikgevoel
De allereerste keer dat ik voor een grote keuze stond, leerde mijn vader me keuzes maken op basis van mijn onderbuik gevoel. Inmiddels 20 jaar geleden stond ik zelf voor de keuze van mijn middelbare school. Mijn ouders lieten mij vrij in de keuze voor mijn school. Het enige wat mijn vader tegen me zei vlak voor we de eerste open dag bezochten was: “Ik wil dat je dadelijk naar binnen gaat en me binnen 5 minuten verteld wat je gevoel je ingeeft.”
Het kost maar een minuutje
Ik koos uiteindelijk die school die me binnen die 5 minuten het beste gevoel gegeven had en hetzelfde trucje heb ik weer toegepast bij mijn keuze voor mijn vervolgopleiding. En achteraf had het waarschijnlijk ook wel binnen 1 minuut gekund. Pas jaren later besefte ik me hoe belangrijk deze les voor me is geweest en hoe schaars deze les is in onze maatschappij. Hoeveel kinderen kiezen nu in een school en een opleiding op basis van het gevoel dat ze bij binnenkomst hadden. Wanneer leren we dat het soms heel goed is om keuzes te maken op basis van je onderbuik in plaats van cijfers en statistieken?
De illusie van het ‘moeten weten’.
We worden overgoten met het dogma dat we goed moeten nadenken over belangrijke keuzes. We willen graag die zekerheid van een juiste keuze, dus proberen we zoveel mogelijk gegevens te verzamelen en te redeneren om tot de juiste keuze te komen. Maar je weet vooraf nooit zeker of het de juiste of de verkeerde keuze is. Omdat in het maken van een keuze de onzekerheid schuilt, vinden we het maken van de keuze vaak spannend of zelfs eng. Mensen zijn van nature geprogrammeerd voor zekerheid, de een wat meer dan de ander, maar we willen allemaal graag zekerheid, want zekerheid biedt veiligheid. En uiteindelijk willen we allemaal graag in leven blijven. Dus maken we het liefst een keuze waarvan ze zeker zijn, ook al verteld onze intuïtie dat deze keuzes misschien niet per se de beste is. Zolang, onze ratio de keuze maar kan volgen en ons zekerheid biedt, voelen we ons veilig. Het kiezen voor de onzekerheid is dus moeilijker dan het kiezen voor de zekerheid, ook al ben je ongelukkig in die zekerheid. Maar zoals Cheri Huber schreef:
“Every time we choose for safety we reinforce fear”
Het zekere voor het onzekere…
Het altijd maar kiezen voor deze de veilige, zekere optie versterkt onze angst voor het onzekere. Terwijl het kiezen voor het onzekere heel positieve uitkomst zou kunnen geven. Toen ik een paar jaar geleden voor de keuze stond om voor 4 maanden naar Canada te gaan om paarden te trainen, had ik kunnen kiezen om niet te gaan. Ik had kunnen kiezen om thuis te blijven dichtbij mijn vriendin (inmiddels mijn vrouw), mijn ouders en vrienden, bij iedereen die me dierbaar is. Dat was de veilige keuze. Maar 4 maanden lang dag in dag uit in de natuur tussen de paarden is, hoe vreemd dat voor sommige ook klinkt, als een droom voor mij. Dus ik besloot de gok te wagen en te kiezen voor het onzekere en het opwindende avontuur in plaats van de zekerheid en de veiligheid van het bekende.
Gebruik je angst!
Tijdens het lezen van het boek “de werkweek van vier uur” van Tim Ferriss, stuitte ik op bovenstaande quote van Cheri Huber en een drietal vragen die me kritisch deden kijken naar mijn keuzes en de onderliggende angst.
Vraag 1; Wat is je grootste angst waarom je een bepaalde keuze niet maakt? In mijn geval: Wat het is het ergste dat kan gebeuren als je naar Canada gaat?
Ik ben misschien niet goed genoeg als ruiter en ik zou ruzie kunnen krijgen met de mensen daar. Ik zou vervolgens van mijn paard kunnen vallen en in het ziekenhuis belanden of erger in een rolstoel eindigen. Mijn relatie zou, na 9 fantastische jaren uitgaan; en ik zou moederziel alleen in mijn rolstoel in Canada vast komen te zitten omdat mijn verzekering mijn terugreis niet wil betalen en ik volledig blut ben. En daardoor niet instaat ben om voor de kosten op te draaien.
Vraag 2; hoe groot is de kans, op een schaal van één tot 10, dat deze angst werkelijkheid wordt?
Om eerlijk te zijn was die kans niet veel groter dan een 2 of misschien een 3. Ik was (nog) geen topruiter, maar ik wilde graag leren en ben altijd bereid hard te werken. Daarbij komt, Ik was al vaker van mijn paard gevallen. Na zeven keer ben ik gestopt met tellen, want zoals mijn opa altijd zei: “Je bent pas een ruiter als je zeven keer van je paard gevallen bent”. En dat aantal ben ik jaren geleden al gepasseerd. Geen van deze valpartijen heeft geleidt tot serieuze verwondingen aan mezelf of aan het paard. Mijn relatie hield al 9 jaar stand. We hebben al een keer 5 maanden zonder elkaar geleefd tijdens mijn stage in IJsland en ik kan me geen fantastischere, lievere en knappere vrouw bedenken als mijn vrouw. Kortom, mijn angst is, zoals wel vaker, enigszins onrealistisch.
Vraag 3; Hoe groot is de kans, op een schaal van één tot 10, dat naar Canada gaan een levens-veranderende en onvergetelijke ervaring wordt?
Ik schat deze kans veel en veel groter in; laten we zeggen 8 of 9. Ben ik bereid om een risico van 2 te riskeren om een levens-veranderende ervaring van 8 mee te winnen? Zeer zeker wel.
Conclusie:
waar wacht je nog op? Is er iets in je leven wat je dolgraag nog een keer zou willen doen? Doe het dan. Analyseer en relativeer je grootste angst, focus op een positieve uitkomst en onderneem actie. Zet vandaag de eerste stap, al is het maar een hele kleine. En vergeet niet:
“Onmogelijke dingen doen begint met lief vragen” – Timothy Ferriss
Heb jij last van keuzeangst? En wat zijn jouw strategieën om met keuzeangst om te gaan? Ik ben benieuwd naar jouw ervaringen met en strategieën bij het maken van keuzes.